Met een hybride warmtepomp ga je niet volledig van het gas. De besparingen op gasverbruik en energiekosten zijn in dat geval lager dan bij 100% elektrisch verwarmen. Maar hoeveel minder? En waar hangt die besparing van af? In dit artikel leggen we op hoofdlijnen uit hoe een besparing met een hybride warmtepomp kan worden geschat en waarom de beloofde ‘maximaal 70% besparing’ uit de gemiddelde brochure in de praktijk sterk wordt beïnvloed door het type woning, het afgiftesysteem en de gezinssamenstelling.
Introductie: wat is een hybride warmtepomp?
Bij een hybride warmtepomp werkt een cv-ketel in een team samen met een warmtepomp. Met een hybride systeem kunnen ook minder goed geïsoleerde huizen deels gasloos worden verwarmd, omdat op extreem koude dagen de cv-ketel gewoon blijft bijspringen. Het warme water voor badkamer en keuken wordt bij een hybride opstelling ook nog steeds verwarmd door de cv-ketel. En omdat je nog steeds een gasaansluiting hebt, vervallen de kosten voor het vastrecht van je gasaansluiting niet. Dat is een nadeel van circa €200 per jaar ten opzichte van volledig elektrisch verwarmen (en koken).
Met een hybride warmtepomp bespaar je 0% aardgas op warm tapwater
Het eerste belangrijk punt uit de vorige alinea is dat een hybride warmtepomp niet het warme tapwater maakt voor douche, bad en keuken. Die taak blijft onveranderd bij de cv-ketel. Als stelregel kun je aanhouden dat per gezinslid in het huishouden gemiddeld 100 kubieke meter (m3) aardgas per jaar wordt gebruikt voor het maken van warm tapwater.
Ben je dus met 5 gezinsleden, dan verbruik je ordegrootte 500 m3 aardgas voor tapwater, die een hybride warmtepomp niet voor je kan besparen. Bij een goed geïsoleerde nieuwbouwwoning (bijvoorbeeld een tweekapper uit 2016 met een totaalverbruik van 1.200 m3 gas per jaar) vormt het tapwater dus een aanzienlijk deel (40%) van het totale gasverbruik. Dat gegeven maakt de impact van een hybride warmtepomp voor deze combinatie van woningtype en gezinssamenstelling in de basis al aanzienlijk kleiner dan de maximale 70% besparing ‘uit de brochure’.
In deze situatie is een warmtepompboiler tegen lagere aanschafkosten een interessantere optie, wanneer je nog niet meteen volledig van het aardgas af wil. Bij oudere woningen is het aandeel tapwater in het totale gasverbruik veel kleiner en de besparing met een hybride warmtepomp in potentie veel groter.
Met een hybride warmtepomp bespaar je tot 80% aardgas op verwarming
Het tweede belangrijke punt uit de introductie is dat een hybride warmtepomp op extreem koude dagen onvoldoende warmte kan opwekken om het huis zelfstandig te verwarmen. Op die dagen wordt de warmtepomp ondersteund door de cv-ketel. Op basis van dat ontwerpprincipe wordt een hybride warmtepomp qua vermogen meestal berekend op slechts 40% van het maximaal benodigd vermogen.
Wat betekent dat? Het maximale vermogen is het aantal kilowatts (kW) dat nodig is om het huis warm te houden als het buiten -10C is. Volgt uit een warmteberekening dat een gegeven woning 6kW verliest bij -10C, dan wordt in de regel een hybride warmtepomp van slechts 40% dat vermogen ofwel circa 2,5 kW geadviseerd. Bij een all electric systeem zou het geselecteerde vermogen van de warmtepomp in de buurt van deze 6kW liggen, want in dat geval moet de warmtepomp zonder hulp kunnen garanderen dat het binnen warm blijft bij -10C buitentemperatuur.
Waarom maar 40% van het berekend vermogen? Op basis van historische data is voor onze klimaatzone berekend dat met slechts 40% van het piekvermogen de hybride warmtepomp tot 80% van de benodigde verwarmingsuren in een jaar kan bijdragen aan de verwarming van de woning. Plaatsen we in dit voorbeeld een hybride warmtepomp met meer vermogen, bijvoorbeeld 3,5 kW in plaats van 2,5 kW, dan zal het aandeel in de verwarmingsuren op jaarbasis toenemen. Nemen we echter aan dat precies 40% van het benodigd piekvermogen wordt geleverd door de hybride warmtepomp, dan is de besparing op het gasverbruik voor verwarming dus maximaal 80%, gebaseerd op het berekend aantal draaiuren dat de warmtepomp de warmte in de woning kan leveren.
Totale gasbesparing = tapwater + verwarming
De gasbesparing bij een hybride warmtepomp hangt af dus van (1) het aandeel tapwater in het totale gasverbruik (zie voorbeeld nieuwbouwwoning) en (2) het vermogen van de warmtepomp in relatie tot het maximale warmteverlies van de woning bij -10C (standaard circa 40%). Als we het voorbeeld van de tweekapper met 5 gezinsleden aanhouden, en aannemen dat inderdaad een warmtepomp van 2,5kW wordt geplaatst bij een maximaal warmteverlies van 6kW van deze woning, dan is de aardgasbesparing van een hybride warmtepomp als volgt. Totaal verbruik 1.200 m3 minus 500 m3 tapwater = 700 m3 aardgas voor verwarming. Van die 700m3 kan maximaal 80% worden bespaard oftewel circa 560 m3. Verhoudingsgewijs is de maximale aardgasbesparing in dit voorbeeld dus 46%. (560/1200)
Let op: aardgasbesparing is niet hetzelfde als energiebesparing
Toch is de praktijk vaak gecompliceerder dan de theoretische benadering hierboven. Voorgaande laat weliswaar zien hoe de gasbesparing met een hybride warmtepomp kan worden bepaald. Maar dat is nog niet het hele verhaal. Want het is fijn dat je aardgas bespaart met een hybride warmtepomp, maar hoeveel extra stroom komt er op de energierekening voor terug? Om niet alleen aardgas maar ook euro’s te besparen moet het bedrag aan extra stroom voor de hybride warmtepomp kleiner zijn dan de uitgespaarde kosten voor het aardgas. Dus hoe hoog zijn de stroomkosten van een hybride warmtepomp?
Het stroomverbruik van een hybride warmtepomp hangt vooral af van het afgiftesysteem (radiatoren of vloerverwarming?) in de woning, omdat dit de temperatuur van het verwarmingswater bepaalt. Een warmtepomp gebruikt meer stroom naarmate de watertemperatuur in de verwarming hoger is. Concreet: hangen er radiatoren en is de watertemperatuur in de radiatoren 55C, dan gebruikt een (hybride) warmtepomp veel meer stroom dan wanneer de temperatuur 35C of lager is, zoals bij vloerverwarming. De maat voor het stroomverbruik wordt samengevat in de SCOP van de hybride warmtepomp. Op Warmtepompvergelijker kun je de SCOP’s van alle hybride warmtepompen vergelijken.
En is de watertemperatuur in het afgiftesysteem structureel bóven 55C (in oudere woningen is 70C niet ongebruikelijk…), óók als het buiten niet extreem koud is? Dan gaat een hybride warmtepomp sowieso een beperktere besparing bereiken dan hierboven berekend, omdat de cv-ketel in dat geval vrijwel altijd een bijdrage moet leveren om die temperatuur te kunnen bereiken. Warmtepompen zijn namelijk niet goed in staat op structureel hogere temperaturen te maken dan 55C. De uitzondering hierop zijn de zogeheten Hoge Temperatuur of HT-warmtepompen, waarover we later nog een artikel zullen schrijven.
Doe onze gratis woningscan en zie voor jouw woning wat een hybride warmtepomp kan besparen!
Wil jij een indruk van de mogelijke opties voor jouw situatie en de potentiële besparing? De scan hieronder laat je zien welke warmtepompen geschikt zijn.
